Bierstijlen
Hieronder een overzicht van diverse bierstijlen, soorten en andere kenmerkende onderverdelingen naar kleur, gistingsmethode, alcoholvolume en/of ander typisch kenmerk, bedoeld om jou als gebruiker toe te laten nóg gerichter naar een welbepaald bier of jouw favoriete smaak op zoek te gaan op deze bierblog.
A
Abdijbier, in verschillende stijlen, is steeds verbonden met een kloostergemeenschap en/of aan een abdij.
Alcoholvrij bier mag slechts zeer weinig alcohol bevatten. Het maximumpercentage verschilt van land tot land, doch mag nooit meer dan 1,2% Frankrijk en Italië) bevatten. In Nederland spreekt men van alcoholvrij tot 0,1% (alcoholarm tot 1,2%), in België tot 0,5% alc.
Ale is het resultaat van bierbrouwen zoals men dat in het Verenigd Koninkrijk en Ierland kent, bovengistend en met gebruik van geroosterde gerst.
B
Bière de Garde is een (sterk) bier dat traditioneel uit de regio Nord-Pas-de-Calais (Frankrijk) komt en na botteling bewaard werd of kon worden.
Biobier wordt (hoofdzakelijk) met grondstoffen uit biologische teelt gemaakt en is (meestal) drager van een biogarantie-label.
Bitter is een Britse bierstijl, in feite haast synoniem voor pale ale, traditioneel met een alcoholpercentage tussen 3% en 7%.
Bock / Bok is een van oorsprong Duitse biersoort van lage gisting, doch ook erg populair in Nederland, waar steeds meer bovengistende varianten opduiken. Afhankelijk van het seizoen spreekt men van herfstbo(c)k (oktober tot februari) en lentebo(c)k of meibo(c)k (vastentijd tot mei).
Brut bier wordt gedeeltelijk geproduceerd zoals champagne: vaak met champagnegist, gerijpt, geklaard door rémuage en ontgisting door dégorgement.
D
Dubbel is een van oorsprong Belgische biertype dat voor het eerst werd gemaakt door de Trappisten van Westmalle in 1856. De kleur is (meestal) bruin, het stamwortgehalte is traditiegetrouw hoger (maar niet dubbel zoveel) dan bij een blond bier en het alcoholvolume is lager dan dat van een tripel.
E
Eisbock is een biertype dat bekomen wordt door het bevriezen van bier – meestal doppelbock – waardoor een hoger alcoholvolume wordt verkregen.
Export verwijst in Duitsland naar het biertype Dortmunder, terwijl in België een bier van lage gisting wordt bedoelt dat minder sterk is dan pils. Door het lagere stamwortgehalte werd er minder accijns op geheven, waardoor het goedkoper was én dus ook populairder bij de arbeidersklasse tussen 1925 en 1975.
F
Faro wordt verkregen door kandijsuiker aan lambiek toe te voegen. Het werd voor het eerst genoemd anno 1721 in een Brusselse context, is erkend als streekproduct door het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) én is een door Europa erkende en beschermde gegarandeerde traditionele specialiteit.
Fruitbier is – de naam zegt het zelf – een bier waaraan fruit wordt toegevoegd. En ja, de mogelijkheden zijn eindeloos…
G
Gerstewijn, ook bekend onder de Engelse term barley wine, is een bier met een hoog alcoholpercentage (+10%) en relatief veel restsuikers.
Geuze wordt verkregen door het vermengen (“steken”) van jonge en oude (1-, 2- en 3-jarige) lambiek en vervolgens op natuurlijke wijze te laten hergisten op fles, waarna nog slechts 0,2% suiker overblijft. De smaak varieert van mals zurig over zurig bitter tot compostachtig zuur. Men kan vier categorieën onderscheiden:
- Industriële geuze, gemaakt op basis van een hoge gistingsbier, gemengd met bier van spontane gisting en gepasteuriseerd;
- Ambachtelijk commerciële geuze, op traditionele wijze gemaakt en dan verzoet;
- Ambachtelijk traditionele geuze (oftewel Oude Geuze), gemaakt van 100% lambiek en niet verzoet;
- Bier van spontane gisting, buiten het gebied van het Pajottenland en de Zennevallei vervaardigd. Deze bieren mogen zich eigenlijk geen geuze noemen … maar doen dit vaak wel.
Gose werd van oudsher gebrouwen in de Duitse steden Leipzig en Goslar, oorspronkelijk spontaan vergist (met de microflora van het riviertje de Gose) en op smaak gebracht met koriander en zout. Tegenwoordig wordt gist gebruikt bij de productie en wordt de typische zure smaak verkregen door een melkzuurgisting.
Grand Cru is als term niet gereglementeerd en dus in principe betekenisloos, want elke brouwer die dat wil, kan zijn/haar bier een ‘grand cru’ vinden en dat aldus op het etiket zetten.
H
Helles – kortweg Hell – komt van oorsprong uit Zuid-Duitsland en Oostenrijk, bevat traditiegetrouw 4,9% alcohol (of daarrond), is van lage gisting en heeft een licht bittere tot lichtzoete volle smaak.
Houtgelagerd bier krijgt een rijping of extra lagering op houten vat mee alvorens te worden afgevuld.
I
IPA – India Pale Ale – is een extra gehopt bier dat anno de 19de eeuw voor het eerst werd gebrouwen in Engeland, bestemd voor de Londense markt. De mythe gaat dat IPA werd ontwikkeld voor de export naar India, voor de Britse troepen daar, en dat het sterker gehopt was om de lange zeereis te overleven. De waarheid is dat het een bestaand bewaarbier was, daarom ook sterker gehopt was, en dat de troepen vooral porter dronken. Er werd met andere woorden amper IPA naar India verscheept.
De naam IPA is trouwens afkomstig uit Australië, waar anno 1829 voor het eerst een bier werd gemaakt dat luisterde naar de naam ‘East India Pale Ale’. Tot zover weliswaar dat verhaal. Het is vooral aan de Amerikaanse craft beer scene dat IPA’s hun grote succes te danken hebben. Toen deze plots zwaar gehopte bieren gingen maken, vonden zij dat de naam IPA – wat dus altijd al voor een extra gehopt bier heeft gestaan – het beste bij hun brouwsels paste.
Er zijn tal van IPA-varianten, waarvan onderstaande de belangrijkste zijn:
- BIPA of Black IPA is een donkere versie IPA, ook wel Cascadian Dark Ale genoemd, verkregen door het gebruik van geroosterde (donkere) mout(en).
- DIPA of Double IPA, ook wel Imperial IPA genoemd, is een sterke en/of extra gehopte versie met méér mout en hop, en dus met een hoger alcoholpercentage (8%-12%) én hogere bitterheid (> 60 IBU).
- East Coast IPA, met origine aan de Oostkust van de VS, is meestal mooi gebalanceerd – vaak onder invloed vanuit Europa – met een eerder zoetige moutsmaak, fruitig gehopte (citrus)toetsen en een licht bittere afdronk.
- IPL of India Pale Lager, is een bier van lage gisting dat voor de rest volledig op een IPA (van hoge gisting) is geïnspireerd.
- NEIPA of New England IPA legt minder nadruk op hopbitterheid, wél op de fruitige hoparoma’s die aan tropisch vruchtensap doen denken.
- Session IPA staat bekend om z’n volle (hop)smaak maar lage alcoholvolume.
- West Coast IPA, met oorsprong aan de Westkust van de VS, is bekend om zijn sterke bitterheid en grote hoeveelheid gebruikte hop, inclusief aromatische kenmerken.
- WIPA of White IPA is de mix tussen een (American) IPA en een traditioneel (Belgisch) witbier, gekenmerkt door de citrustoetsen & geharste hopkenmerken van de eerste en de (tarwe)moutige & kruidige accenten van de tweede.
K
Kellerbier – ook Zwickl genoemd – is een biersoort uit Duitsland, die zowel van hoge als van lage gisting kan zijn en steevast ongefilterd troebel (Naturtrüb) van aard is. Het wordt meestal kort na het gistingsproces aangeboden zonder lagering, zodat het weinig koolzuurgas bevat. Het is meestal beperkt houdbaar en wordt best vers gedronken.
Koduõlu is een traditionele ‘farmhouse ale’ vanop het eiland Saaremaa, voor de westkust van Estland. Het bier wordt niet gekookt, geïnfuseerd met jenever en vergist in open bakken met toevoeging van bakkersgist.
Kölsch is een bier van hoge gisting, met een alcoholvolume van 4,8%, dat – volgens de zogenaamde Kölsch-Konvention – alleen door brouwerijen in Keulen en omgeving mag gebrouwen worden. Sinds 1997 wordt Kölsch ook als regionale bierspecialiteit door de EU beschermd.
Kruiden en andere ingrediënten worden al eeuwenoud bij het brouwen van bier gebruikt. Alvorens hop als bewaarmiddel in bier werd gehanteerd, maakte men steevast gebruik van de kruidenmengeling gruit, bijvoorbeeld. Maar je vindt tegenwoordig ook bieren waarin volgende zaken verwerkt zitten:
Kveik is een familie van gisten die zijn oorsprong in het zuiden en het westen van Noorwegen kent en het simpelste van al kan omschreven worden als “een niet gezuiverde Noorse boerengist”. Kenmerkend voor Kveik gist: ze bestaat altijd uit meerdere stammen, werkt zeer snel, is niet-phenolisch, heeft een hoge alcohol tolerantie, vlokt sterk uit en heeft een hoge vergistingsgraad.
L
Lager is in Angelsaksische landen de gebruikte term voor lage gistingsbieren van om het even welke sterkte. In de Lage Landen verwees het vroeger (tot de jaren ’60) naar een bier met minder alcohol (3,5%) dat goedkoper en makkelijker drinkbaar was dan pils.
Lambiek, een drank waarvan reeds in 1559 gewag gemaakt werd, bevat 30% ongemoute tarwe en ondergaat een spontane gisting. Er wordt met andere woorden geen gist aan het brouwsel toegevoegd, de gisting komt spontaan op gang door de in de lucht aanwezige “wilde” gisten (Brettanomyces). Deze spontane lambiekgisting is uniek in ons land, en kan enkel gebeuren in het Pajottenland en de Zennevallei, ten zuidwesten van Brussel. De wilde gisten bevruchten de wort waarna de lambiek in grote houten vaten (foeders, pijpen, tonnen…) wordt opgeslagen, waarin het bier gedurende enkele jaren rijpt. Lambiek is een plat en schuimloos bier dat ook als basis van (oude) geuze, (oude) kriek enzovoort wordt gebruikt. Enerzijds heb je lambiek-brouwers, anderzijds lambiek-stekers. Deze laatsten kopen wort (of lambiek) aan bij de eersten, om het in eigen huis te laten rijpen en “versnijden” met andere lambieken en/of fruit(lambiek).
Op het schema hieronder zie je welke lambiekbrouwers aan welke lambiekstekers wort leveren…
(Bron: Lambic.info)
M
Märzen is een Duitse amberkleurige biersoort van lage gisting, met een alcoholpercentage tussen 4,8% en 5,6%, dat oorspronkelijk op het einde van de winter in maart werd gebrouwen, vandaar de naam.
Meerts is een lichte biersoort van spontane gisting, oorspronkelijk gemaakt van de zogenaamde nawort, zijnde het spoelwater dat verkregen wordt bij het naspoelen van de bostel bij het brouwen van lambiek. Traditioneel werd meerts geblend met lambiek om er faro van te maken, of gebruikt als (laag alcoholische) dorstlesser voor de boeren op het veld. Tegenwoordig is Brouwerij Boon de enige die nog meerts maakt.
O
Oud-Bruin is de benaming voor 2 zeer verschillende donkere biersoorten:
- In Nederland slaat het op een lage gistingsbier met een laag alcoholgehalte – tegenwoordig meestal verdunde pils – dat vervolgens wordt aangezoet.
- In België is Vlaams Oud-Bruin een historisch hoge gistingsbier, gerijpt op inox tanks in Oudenaarde en omstreken, of op eikenhouten vaten (foeders) in West-Vlaanderen, waarbij een gewenste melkzuurinfectie wordt verkregen.
P
Pale Ale werd voor het eerst gebruikt in 1703 voor ales die gebrouwen werden met geroosterde mout die gedroogd werd met cokes (steenkool). Tegenwoordig slaat de term vooral op een bier dat gebrouwen is met overwegend bleke mout (pale mout), oftewel – in het Engels – een ‘blond bier’.
Pils – ook pilsener of pilsner genoemd – is een biersoort die anno 1842 voor het eerst door de Duitser Josef Groll werd gebrouwen in de stad Pilsen, in het huidige Tsjechië, vandaar de naam. Pils is een goudgeel bier van lage gisting en bevat ongeveer 5% alcohol.
Porter is een donker type bier, oorspronkelijk afkomstig uit Londen en gemaakt sinds de 18de eeuw, met donkere mout en veel hop. De naam verwijst naar de straat- en rivierdragers (“porters” in het Engels) omdat zij er in het bijzonder gek op waren.
Q
Quadrupel is een zwaar hoge gistingsbier met een alcoholpercentage van 10% of meer. Je zou het als ‘de grote broer’ van de dubbel en de tripel kunnen beschouwen en tevens kunnen omschrijven als een gerstewijn of barley wine.
R
Radler is een drank die deels uit (soms alcoholvrij) bier en deels uit limonade bestaat. Radler is met andere woorden iets anders dan een fruitbier.
Rauchbier is een bier dat zijn karakteristieke smaak te danken heeft aan het gebruik van gerookte mout. Vooral het Duitse Bamberg is voor zijn rauchbieren bekend.
S
Saison vindt zijn oorsprong in de Belgische provincie Henegouwen. Het verwijst naar een seizoensbier dat in de winter werd gebrouwen door de boeren om door de seizoensarbeiders in het oogstseizoen (zomer) te worden gedronken. Om het langer te kunnen bewaren werd het extra gehopt. Een saison moet aan volgende 10 voorwaarden voldoen, doch mag op (maximaal) 2 punten afwijken:
- een bier van hoge gisting,
- in de provincie Henegouwen gebrouwen
- met een alcoholvolume tussen 5% en 6,5%
- donkerblond tot amberkleurig
- dorstlessend van karakter
- stevig gehopt en/of gekruid
- met een hoge vergistingsgraad
- afgevuld in 75cl-flessen
- vooral regionaal verkrijgbaar en
- hoofdzakelijk met gerstemout gebrouwen, doch men mag ook andere granen (zoals tarwe bijvoorbeeld) gebruiken.
Scotch is een uit Schotland afkomstig biertype, een sterk bier (“wee heavy”) van hoge gisting, gemaakt met pale ale en karamelmout, en een deel geroosterde ongemoute gerst. Er worden tijdens het maischen relatief veel hogere, onvergistbare suikers gevormd, wat voor body en een moutig karakter zorgt. Hop wordt slechts minimaal gebruikt.
Session is geen bierstijl, wel de omschrijving dat een bier een laag alcoholvolume (tussen 1,5% en 4%) bevat. De naam zou afgeleid zijn van de ‘session breaks’ die de Engelse fabrieksarbeiders tijdens de Eerste Wereldoorlog kregen. Tijdens de lange uren van munitie vervaardigen kregen zij tussendoor korte pauzes waarin ze een biertje (van lage alcohol) mochten nuttigen.
Single Hop is een bier dat – de naam zegt het zelf – slechts met 1 enkele hop is gebrouwen en dus alle eigenschappen van die welbepaalde hop laten proeven.
Sour Ale is een bier met een bedoelde en dus opzettelijk zure of zurige smaak, verkregen door het gebruik van welbepaalde gisten (al of niet spontane Brettanomycs, bijvoorbeeld) of het toevoegen van bijvoorbeeld melkzuur.
Speciale Belge is een Belgisch amberkleurig biertype van hoge gisting, met 5% tot 6% alcohol, ontstaan na een in 1904 door de Unie van de Belgische Brouwers uitgeschreven wedstrijd om de concurrentie aan te kunnen gaan met de toen enorm populaire Britse, Duitse en Tsjechische importbieren. Veelal worden gekaramelliseerde mout, mineraalrijk water en een zachte aromatische hop (zoals Saaz, bijvoorbeeld) gebruikt. Spéciale Belge is door het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) erkend als een Belgisch streekproduct.
Stout is een biersoort met een donkerbruine tot zwarte kleur en een enigszins branderig bittere smaak door het gebruik van gebrande of geroosterde mout. Er bestaan zowel hoog gegiste als laag gegiste varianten. Stout is een variant van de biersoort porter, met subcategorieën als Russian Imperial Stout, oatmeal stout, milk stout enzovoort…
T
Tafelbier is een wettelijk vastgestelde naam voor bier met een stamwortgehalte tussen de 1 en 2 graden Plato. Het gaat meestal om bier van lage gisting. De eenvoudigste manier om tafelbier te maken is om bestaande biersoorten aan te lengen met water, maar er zijn ook tafelbieren met een eigen smaak en merk. Tafelbier was vroeger zeer populair omdat drinkwater niet altijd te vertrouwen was. Door het brouwproces werden in het water aanwezige ziektekiemen gedood. Ook kinderen kregen dus vaak dagelijks tafelbier te drinken.
Tarwebier of witbier (blanche, in het Frans) is een bier van hoge gisting dat ook met ongemoute tarwe of tarwemout (en/of haver) wordt gebrouwen. Het is meestal ongefilterd (en dus troebel).
Trappist is bier dat door trappisten (monniken van de Orde der Cisterciënzers) wordt gebrouwen. Het is dus geen biersoort, maar een omschrijving van de herkomst. Volgens de regels van de Internationale Vereniging Trappist (IVT) zijn de voorwaarden om de naam trappist en het bijbehorende Authentic Trappist Product-logo te mogen dragen dat het product binnen de muren van de abdij moet worden geproduceerd (1), dat het door of onder toezicht van de kloostergemeenschap moet worden gemaakt en de exploitatie ondergeschikt moet zijn aan het klooster (2) én dat de opbrengsten gebruikt moeten worden voor het levensonderhoud van de monniken en voor het onderhoud van het klooster. Wat overblijft, moet aan sociale werken en goede doelen worden besteed. (3) Wereldwijd zijn er op dit moment 10 erkende ATP-trappistenbrouwerijen: 5 in België (Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle & Westvleteren), 2 in Nederland (La Trappe & Zundert), 1 in Oostenrijk (Stift Engelszell), 1 in Italië (Tre Fontane) en 1 in Engeland (Tynt Meadow). Tussen 2013 en 2022 hadden ook de Verenigde Staten een eigen erkende trappist (Spencer). Sinds januari 2023 is Achel Belgische trappist af, na de verkoop van de abdij aan een Kempense ondernemer. Twee bieren mogen zich tenslotte nog ‘trappist’ noemen, maar dan zonder het officiële ATP-label: het Franse Mont des Cats en het Spaanse Cardeña.
Tripel is een zwaar blond of amberkleurig bier van hoge gisting, gekenmerkt door een fruitige gistsoort, hergist op fles. De naam werd voor het eerst gebruikt in 1956 door de trappistenbrouwerij in Westmalle om hun sterkste bier aan te duiden, naast de ‘enkel’ en de ‘dubbel’.
V
Vlaams-Rood is een oud Belgisch biertype met oorsprong in de provincie West-Vlaanderen. Het bier van hoge / gemengde gisting ondergaat een gewenste melkzuurinfectie door de versnijding van een jong bier en een ouder (zuurder) foederbier (gerijpt op houten vaten).
W
Weisse is een tarwebier van Zuid-Duitse of Beierse oorsprong en is dus niet hetzelfde als een witbier (zie lager op deze pagina), dat oorspronkelijk Belgische roots heeft. Weisse wordt met minstens 55% tarwemout en een uiterst esterrijke (fruitige) gist gemaakt.
Winterbier (en Kerstbier) is een speciaal voor de winter gebrouwen bier dat meestal sterker in alcoholvolume is en vaak kruidig van aard.
Witbier wordt gemaakt met een ongeveer 50/50-verdeling gerstemout en ongemoute tarwe. Vaak worden ook koriander en sinaasappelschil aan witbier toegevoegd. Dit is dus niet hetzelfde als een (Duitse) Weisse (zie iets hoger op deze pagina).
KLEUREN
Bieren kunnen allerhande kleuren hebben, afhankelijk van de gebruikte moutsoorten, kruiden, fruit enzovoort. Op zoek naar een bier in een welbepaalde kleur? Dan vertrek je je zoektocht best van hieruit…
GISTING
Je kan pas van bier spreken als het wort een vergisting heeft ondergaan. De meeste mensen kennen wel het verschil tussen lage en hoge gistingsbieren. Maar er bestaat ook zoiets als een gemengde gisting. En ken jij het mysterie van wilde gisting en/of spontane gisting al? Heb jij een favoriet?
De Lambikstoemper 
No Responses Yet to “Bierstijlen”